„Gra anioła” Carlos Ruiz Zafón

 

„Kiedyś ujrzę to miejsce”, obiecuję sobie w duchu. Z lotu ptaka ogarnę wzrokiem całą przestrzeń, w wyobraźni zasnutą mgłami pomalowanymi beżami, szarościami, spopielonymi brązami. Już w głowie tworzy się sieć mniejszych i większych uliczek, tras, placów, głośnych kawiarń, rozrywkowych barów ożywających nocą, kamieniczek tętniących echem dawnych rozmów, wydarzeń, sporów, śmiechów i tańców, tańców, tańców do utraty tchu. Sieć składająca się na mapę urokliwego zakątka – Barcelony.

Nazwa jest melodyjna, ma coś w sobie romantycznego, jakiś rytm i czar. A przecież ciasne uliczki wychodzą na pełne przepychu place, panie w zwiewnych szalach ocierają się o biedaków, zaś dookoła szemrane sprawy... Barcelona jest pełna majestatu, lecz również pełna sprzeczności, a przynajmniej została tak ukazana w powieści Carlosa Ruiz Zafóna pt: „Gra anioła”.

Dzięki narratorowi, żyjącemu w latach dwudziestych pisarzowi Davidowi Martinie, dowiadujemy się o tajemniczej ofercie napisania książki: „(...) jakiej jeszcze nie było, w zamian za fortunę i, być może, coś więcej...”*

(Zdjęcie ze strony głównej "Gry Anioła)

Dla tych, którzy znają inne książki tego autora, a już zwłaszcza „Cień wiatru”, nie będzie zaskoczeniem to, że Zafón po raz kolejny przenosi czytelnika do Barcelony, oddanej bardzo dokładnie. Wszystko wydaje się być tutaj namacalne, tylko złapać powietrze, dotknąć murów budynków i dać się porwać barwnemu językowi. Tekst obfituje w obrazowe metafory, a przy tym styl pisarza nie jest przyciężkawy. Twórca nie sili się na nadmierne filozofowanie, co zdarza się innym, a czego tutaj się obawiałam i miałam duże wątpliwości, czy w pewnym momencie nie przejdzie przez tę granicę między czymś wzniosłym, smakowitym a groteskowym. Na szczęście, książka pod tym względem została uratowana.

Nie można narzekać też na bohaterów. Ba, mogę się wręcz ośmielić powiedzieć, że to oni nadają charakter tej opowieści, by nie została przytłoczona przez to, jak posługuje się piórem ów znany Hiszpan.

Główny bohater to mężczyzna, który zdaje się przejmować cechy osób, które napotkał. Pełen temperamentu, który kryje pod chłodnymi, ironicznymi odzywkami. Nie można być obojętnym wobec jego komentarzy, spojrzenia na świat, decyzji, czyli tego, co składa się na niego samego. Podobnie jest w przypadku don Pedra Vidala, którego życiorys, sposób życia, jak i wpływ jego samego na życie Martina poznajemy już na samym wstępie. Jest to jedna z najbardziej specyficznych postaci, bo balansująca na krawędzi: zblazowana, ale potrafiąca cieszyć się życiem, bogata, ale udająca, że może się wyzbyć majątku za pstryknięciem palców, egoistyczna i chętna do oddania życia za przyjaciela. Wiele ich dzieli, ale właśnie te różnice ich do siebie zbliżają. Czuć między nimi elektryczne spięcie, płomień, który tylko czeka, aż ich oboje strawi.

(Zdjęcie ze strony głównej "Gry Anioła")

W zasadzie (po namyśle) dochodzę do wniosku, że tu chyba każdy bohater jest zbudowany na zasadzie pozornych przeciwieństw lub podobieństw.

Jedyna kreacja, jaka autorowi nie wyszła, to miłość Davida. Przypomina mi nieco dziewczynę, na której opiera się kontrowersyjny serial dla młodzieży. Problem leży w tym, że o ile Elisabeth (bo takie imię nosiło śliczne dziewczę z Anglii) ma w sobie magnetyzm, tajemnicę, złożoną psychologię i działa destrukcyjnie na swoje otoczenie, o tyle Cristina zupełnie była mi obojętna, choć ma podobne cechy. Do tego stopnia, że nawet musiałam zajrzeć do książki, by przypomnieć sobie, jak jej w ogóle było na imię. Zresztą ukochane głównych bohaterów nie wychodzą Carlosowi, o wiele bardziej przykłada się do postaci drugoplanowych.

Natomiast czysta chemia wytworzyła się między Davidem a Isabellą, siedemnastolatką, z którą wydawała się go łączyć tylko miłość do książek. Ja jednak dostrzegłam wiele wypowiedzi, które mogłyby sugerować, że było między nimi coś głębszego niż tylko nietypowa przyjaźń. Do tej pory nie jestem pewna, czy to tylko moja nadinterpretacja w tym wypadku, czy aluzje nie są tylko aluzjami, a czymś konkretnym, co starała się dać do zrozumienia młodziutka koleżanka Martina.

(Zdjęcie ze strony głównej "Gry Anioła")

Niektóre książki czyta się dla samego posmakowania, nie dla fabuły. Tutaj jest odwrotnie – fabuła przypomina zapadające się piaski. Im bardziej stara się od tego uciec, tym bardziej wciąga. Nie potrafię opisać ciągu wydarzeń, było tego dość sporo, poza tym opowieść dzieje się na przestrzeni kilku lat.

Siłą napędową tej pozycji jest zleceniodawca naszego literata, tajemniczy Corelli oraz samo zlecenie. Potem każdy najdrobniejszy szczegół nabierał sensacyjnego wydźwięku, bohaterowie stawali się dwulicowi, każdego się podejrzewało, istna matrioszka: im głębiej się wchodzi, tym więcej do odkrycia, labirynt bez wyjścia. Podkreśla to gęsta atmosfera, uczucia samego narratora, które udzielają się czytelnikowi, ale co nie sprawia, że ma ochotę przerwać.

Kiedy przeczytałam zakończenie, aż chciałam zacytować słowa pisarza: „Książki są lustrem: Widzisz w nich tylko to, co masz w sobie”*. Naprawdę tak to odczuwałam. Kiedy na scenę wkraczał ów pryncypał, tak nie podobny do żadnej innej postaci, jaką poznałam, czułam, ze właśnie to chciałam przekazać w moim pewnym opowiadaniu. Takie rozwiązanie, jakiś niepokój, bo odpowiedź na zagadkę nie była dobra, ani zła, wprowadzająca do umysłu obserwatora całego swoistego spektaklu mieszaninę zachwytu i... strachu. Bowiem całość jest tak misternie poskładana z, wydawałoby się, niepasujących do siebie fragmentów, że – paradoksalnie - można sobie z łatwością wyobrazić, że to historia autentyczna. A przy tym pozostaje nieodparte wrażenie, że wcale nie chciałam jej znać, że nie mogę sobie nie wyobrazić, że do czegoś takiego mogłoby dojść, że już doszło, że ktoś może m n ą zmanipulować do tego stopnia.

Jednak książka powinna wzbudzać uczucia, nigdy pozostawać obojętna.

(Zdjęcie ze strony głównej "Gry Anioła")

W rzeczach, które kochamy, staramy się bagatelizować złe cechy, a nawet widzieć tylko dobro. Tak właśnie postępowałam w przypadku tego dzieła. Chętnie postawiłabym ją na półce z arcydziełami, ale tak się nie stanie, co gdzieś z tyłu głowy cały czas mi się tłukło, a co przez kilka miesięcy nie dochodziło do głosu. Dlatego też recenzję piszę w marcu, nie we wrześniu, jak należałoby. 

Otóż zauważyłam, że bohaterowie mówili w sposób inteligentny, wręcz literacki, co się mało kiedy zdarza. A im nazbyt często, co nieco wytrąca z równowagi. Aby być bardziej obiektywną, zajrzałam do twórczości owego autora, ale dopatrzyłam się tego w reszcie książek, choć widać duże postępy w wymyślaniu fabuły. I właśnie tutaj też tkwi szkopuł: gdzieś już pod koniec zamiast zdziwić się, że jakaś postać jest taka a taka (niczym w popularnym serialu: „Lost: Zagubieni”), ja tylko się zastanawiałam, kim, na Boga, ten mężczyzna jest. Po prostu za dużo się różnorodnych faktów pojawiło, bym mogła je idealnie poukładać i móc je sobie poprzypominać, skojarzyć.

Mimo tych znaczących minusów, jestem pewna, że „Gra anioła” to książka warta zachodu, którą się pochłania, a przy tym chcąc się lubować każdym słowem, która znajdzie swoich wielbicieli i przeciwników, którą można pożyczyć przyjacielowi i która – w mojej opinii – jest znacznie lepiej przemyślana czy po prostu bardziej wciągająca od poprzedniej, czyli słynnego „Cienia wiatru”. Choć same wątki mi przez ten czas pouciekały, to sama atmosfera nie została wywiana. Mam nadzieję, że inni, którzy mają czas i chęć do przemyśleń, a przy tym kochają się w klimacie rodem ze stronic klasyków, sięgną po tę powieść. 

1. *- cytat zaczerpnięty z opisu na tylnej okładce
2. *- cytat zaczerpnięty z „Cienia wiatru”

P.S. Warto zajrzeć na stronę "Gry Anioła", posłuchać muzyki skomponowanej specjalnie dla tej serii i przenieść się na chwilę kilkadziesiąt lat wstecz - do Barcelony.